Motto: "Demokracja to rząd ludzi, przez ludzi, dla ludzi"
Abraham Lincoln

Przez wiele ostatnich lat w naszym mieście funkcjonowała instytucja o nazwie budżet obywatelski. Cel tej inicjatywy był jeden: bezpośrednia demokracja, która dawała mieszkańcom możliwość konkretnej decyzji, na co przeznaczyć określone środki finansowe. Głosowanie odbywało się zarówno drogą elektroniczną, jak i tradycyjną, poprzez specjalne karty do głosowania. Dodatkowo, pomysł ten miał zachęcać mieszkańców do aktywnego uczestnictwa w życiu obywatelskim miasta.

Jednakże, co roku zmieniano delikatnie zasady budżetu. Wysokość środków finansowych oraz zasady nadzoru nad głosowaniem ulegały modyfikacjom. Projekty były dzielone na ogólnomiejskie i osiedlowe. W rezultacie, większość dziennikarzy nie pozostawiała suchej nitki na tej inicjatywie, a zainteresowanie nią było stosunkowo niskie, nie przekraczające 4 procent mieszkańców Kołobrzegu. Wynika z tego jednoznacznie, że dla większości mieszkańców ta instytucja była kompletnie obojętna. Niewielka frekwencja mogła wynikać z niewystarczającej promocji oraz z nie do końca przejrzystych procedur, takich jak obowiązek głosowania nie na jeden, lecz na trzy projekty w karcie do głosowania.

Osobiście, nie podobał mi się podział projektów na miejskie i osiedlowe. W moim przekonaniu powinny być one tożsame, ponieważ często projekty stricte osiedlowe wygrywały pod hasłem ogólnomiejskim, jak np. skatepark w Podczelu. Do tego dochodziły różne głosy od zainteresowanych mieszkańców, dotyczące rzekomego przepisywania danych osobowych mieszkańców danej dzielnicy z roku na rok oraz rzekomego podrabiania podpisów. Skargi sypały się szeroką falą. Na podobne sygnały urząd tłumaczył, że nie ma zatrudnionego grafologa, co utrudnia zweryfikowanie tego typu sygnałów.

Po medialnej burzy, budżet obywatelski postanowiono na pewien czas wstrzymać, a nawet pojawiły się głosy o jego całkowitej likwidacji - aż do teraz.

Czas płynął, a w obecnym roku postanowiono stworzyć komisję ds. budżetu obywatelskiego, składającą się z radnych i urzędników. Jej szefową została zastępca prezydenta Ilona Grędas-Wójtowicz. Osoby te postanowiły podjąć nową próbę reaktywacji, ale pod jednym warunkiem - maksymalnego uproszczenia procedur nowego budżetu obywatelskiego. Po kilku miesiącach pracy zespół opracował projekt uchwały w tej sprawie, który zostanie przedstawiony na sesji rady miasta już w najbliższą środę. Czy tym razem będzie lepiej? Zobaczymy. Może tym razem się uda.

Nowy projekt uchwały (przepisany z poprzednich rozwiązań) zakłada, że wniosek do budżetu może złożyć każda osoba, nawet dziecko, pod warunkiem zgody opiekuna prawnego. Każdy może złożyć dowolną ilość projektów/pomysłów. Każdy pomysł powinien cieszyć się poparciem minimum 15 kołobrzeżan (podpis elektroniczny). Po złożeniu wspomnianych wniosków, prezydent powołuje tzw. zespół opiniujący, który sprawdza, czy zgłoszone wnioski spełniają wymogi formalne, nie mają błędów i czy mieszczą się w wysokości przyznanych kwot finansowych. To ostatnie jest bardzo ważne, aby po prostu trzymać się realiów budżetowych, a nie wnioskować o nierealne rozwiązania, jak choćby o oceanarium…

Ważnym warunkiem jest, aby projekt lub wniosek był oczywiście zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla naszego miasta. Co więcej, złożonych wniosków nie będzie oceniała jedna lub dwie osoby w urzędzie, tylko specjalnie do tego powołany zespół oceniający, składający się z przedstawicieli merytorycznych wydziałów urzędu. Mówiąc wprost – z prawdziwych fachowców. Samego zatwierdzenia dokona na koniec już osobiście prezydent.

Radny Łukasz Zięba, na szczęście, przeforsował kilka nowych zasad. Otóż mając na uwadze wcześniejsze spekulacje na temat manipulacji przy kartach do głosowania, odrzucono sposób głosowania na kartce. W myśl nowych zasad głosujemy tylko i wyłącznie drogą elektroniczną. Dla tych, którzy mają ograniczony dostęp do internetu, miasto zapewni miejsca, odpowiednie punkty w mieście do głosowania elektronicznego wraz z niezbędnym sprzętem. Następna zmiana: nie będzie już podziału na środki finansowe na poszczególne osiedla, obecnie dzielnice. Będą ogłaszane tylko projekty ogólnomiejskie. Głosować będziemy już nie na kilka, nie na trzy projekty, lecz na jeden. Zasada prosta: jeden głos na jeden projekt. Wygrywa ten, kto dostaje największą ilość głosów. Realna kwota przeznaczona na budżet obywatelski to jeden milion złotych. Co ważne, następna nowość w projekcie uchwały: będzie możliwość modyfikacji i korekty projektu już po złożeniu wniosku do urzędu, jeszcze przed jego głosowaniem. Tyle zmian.

W przypadku przegłosowania tej instytucji na jutrzejszej sesji rady miasta przez radnych, z budżetem obywatelskim wystartujemy w roku 2024. Natomiast wykonanie i realizacja nastąpi w roku 2025. Tak to w telegraficznym skrócie wygląda. Czy to coś zmieni? Przekonamy się w praktyce. Cel wprowadzenia budżetu obywatelskiego jest niezmienny: aktywizacja mieszkańców i dyskusja na temat najważniejszych ich potrzeb. Ważne jest, aby zachęcić mieszkańców do zgłaszania swoich wniosków, co ma się przełożyć na polepszenie warunków życia w swoich małych ojczyznach. Tyle w teorii. Jedno, co dodałbym od siebie, to na pewno to, że aby zwiększyć procent zainteresowania mieszkańców uczestnictwem w budżecie obywatelskim, należy szeroko podjąć kampanię informacyjną, wzmóc promocję, a nawet daleko idącą reklamę, tak aby mieszkańcy naprawdę poczuli, że mają wpływ na Kołobrzeg.

Dariusz Zawadzki