Overcast Clouds

10°C

Kołobrzeg

28 marca 2024    |    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna
28 marca 2024    
    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

Kościół św. Jana Chrzciciela po odbudowie w 1824 r.Już niejeden raz miałem okazję usłyszeć lub przeczytać, że oto najstarszy kościół w powiecie znajduje się w Budzistowie. Gdy ostatnio oprowadzałem grupę młodzieży po Starym Mieście znów mnie zapytano: czy jest to najstarszy kościół w regionie koszalińskim? No właśnie, czy można udzielić wyczerpującej odpowiedzi na to pytanie?

Mówiąc o kościele św. Jana Chrzciciela, trzeba pamiętać, że obecny stan obiektu jest zupełnie różny od jego stanu ze średniowiecza. Dzisiejsza bryła kościoła powstała w wyniku nawarstwienia się dwóch etapów budowlanych oraz kilku prac restauracyjnych.
W I połowie XIII wieku, świątynia została wzniesiona z cegły, jako niewielka budowla salowa, stanowiąca obecnie nawę kościoła. Obiekt był orientowany, z wieżą wbudowaną w elewację frontową, z nawą krytą dwuspadowym dachem. Został ulokowany na skraju północnego podgrodzia Starego Miasta. Wejście stanowiły dwa naprzeciwległe portale boczne: północny i południowy. Ślady po pierwotnych oknach części nawowej nie przetrwały do dziś. Nie znamy dokładnej daty rozpoczęcia budowy świątyni, wzmianka źródłowa mówi jednak, że w 1222 roku Księżna Mirosława, wdowa po księciu pomorskim Bogusławie II, ufundowała i nadała klasztorowi benedyktynów w Mogilnie kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty (po 1945 r. tylko św. Jana Chrzciciela). W 1333 roku Biskup kamieński Fryderyk von Eickstedt odebrał klasztorowi benedyktynów z Mogilna patronat nad kościołem, włączając go do dóbr biskupich. Wreszcie, w 1360 roku pojawia się wzmianka źródłowa o tym, że kościół św. Janów znajduje się w szczerym polu, „in campis”. Świadczy to o zaniku i marginalizacji pozycji Starego Miasta na rzecz prężnie rozwijającego się lokacyjnego Kołobrzegu.
W XV wieku, przy wschodniej ścianie kościoła zbudowano trójboczną absydę o wysokim, stożkowatym nakryciu, trzech oknach ostrołukowych oraz sklepieniu krzyżowo-żebrowym. Przebudowano portale boczne, nieznacznie je powiększając. Niestety, brakuje więcej informacji na temat prac budowlanych w tym czasie. Historycy, na podstawie wątku cegieł, opowiadają się także za tym, że absyda została zbudowana na miejscu wcześniejszej, XIII-wiecznej.

Fotogaleria


Nastanie reformacji przyczyniło się do znacznej dewastacji obiektu, którą pogłębiły zniszczenia powstałe podczas wojny 30-letniej. Sytuacja była na tyle beznadziejna, że w 1632 roku pojawiły się głosy o rozbiórce kościoła. W 1670 roku świątynia została odbudowana ze zniszczeń. Oknom części nawowej nadano kształt prostokątny (kwadratowy?). Na mury nałożono cienką warstwę różowego tynku. Prawdopodobnie naprawiono także dach. W 1690 roku dla kościoła ufundowano nowe wyposażenie.
Niestety, podczas rosyjskiego oblężenia Kołobrzegu w 1758 roku, świątynia została zniszczona. 14 lipca 1776 roku ma miejsce uroczystość poświęcenia odbudowanego kościoła z funduszy mieszkańców okolicznych wiosek. To właśnie wtedy mury zostały pokryte grubszą warstwą ciemnoróżowego tynku.
Kościół wyraźnie nie miał szczęścia. W 1807 roku został uszkodzony podczas francuskiego oblężenia twierdzy Kołobrzeg. Przepadło wtedy bezpowrotnie wyposażenie świątyni. Odbudowa i przebudowa przeprowadzona w 1824 roku nadała obiektowi nowy wygląd. W elewacji zachodniej wybito portal, a w górnej części wzniesiono ryglową wieżyczkę krytą gontem. Portale boczne zamurowano, a całą świątynię pokryto kolejną warstwą tynku.
Kapitalny remont kościoła przeprowadzono w 1890 roku. Wykonano nowy dach, w części nawowej wypruto po dwa neogotyckie okna, naprawiono sklepienie absydy oraz wieżę, a także uzupełniono braki otynkowania zaprawą cementową.
W marcu 1945 roku kościół został uszkodzony po raz kolejny. Na przełomie lat 50-tych i 60-tych oraz w latach 80-tych ma miejsce jego odbudowa. Położono drewniane sklepienie nad nawą, naprawiono więźbę dachową, a dach pokryto dachówką. Uzupełniono sklepienie w absydzie. Usunięto tynki na zewnątrz świątyni. W zachodniej części nawy wzniesiono drewnianą emporę. Wieżyczkę pokryto gontem. Portale boczne zostały pozostawione w formie blend. W 1998 roku w wieżyczce wstawiono dzwon- św. Kacper. W roku 2000 przeprowadzono remont dachu kościoła, położono nową dachówkę oraz gruntownie odrestaurowano mury na zewnątrz świątyni.
Kościół św. Jana Chrzciciela jest jedynym zachowanym obiektem z wczesnośredniowiecznej architektury ceglanej Starego Miasta. Wyposażenie jego wnętrza jest bardzo skromne. Na wzmiankę zasługują dwa przedmioty: współczesna figura św. Jana Chrzciciela oraz fisharmonia z przełomu XIX/XX wieku. Z punktu widzenia historii sztuki, obiekt reprezentuje typ kościoła o przejściowym charakterze stylistycznym (przełom stylu romańskiego i gotyckiego) i należy do dość rzadkich w skali polskich budowli salowych z absydą trójboczną, krytą stożkiem.
O ile o starym Kołobrzegu wiemy stosunkowo dużo (oczywiście nie tyle, ile ciekawość historyka wymaga), o tyle zupełnie inaczej jest w przypadki miejscowości Unieradz w gminie Siemyśl. Nie tylko moim zdaniem, to tam właśnie znajduje się najstarszy kościół w powiecie kołobrzeskim. Najstarszy, to znaczy, którego datowanie nie wynika ze wzmianki historycznej o jego istnieniu, tylko o oryginalności architektury. W dokumentach, Unieradz jest wzmiankowany w 1266 roku. Pod tą datą znajduje się informacja potwierdzająca nabycie wioski razem z młynem przez klasztor cystersów z Dargunia w Meklemburgii. Kolejna wzmianka pochodzi dopiero z 1560 r. i dotyczy zmian w administracji kościelnej wspólnoty reformowanej. Znaczenie kościoła w Unieradzu uległo zmniejszeniu, podobnie, jak miało to miejsce w przypadku Kołobrzegu.
W przypadku Unieradza nie mamy wiedzy źródłowej z okresu średniowiecza o tamtejszym kościele. Dlatego, jak do tej pory, przyjmuje się, że kościół św. Michała Archanioła zbudowano w XIII wieku jako świątynię filialną parafii w Gościnie (pierwszy kościół w Gościnie zabudowano około 1260 r.). Obiekt jednonawowy, bez prezbiterium, wzniesiono z kamieni polnych. W XV lub XVI wieku dobudowana została drewniana wieża. Historyk sztuki, opisując zabytek, zanotuje: „Typ kościoła salowego, z półkolistym zamknięciem od strony wschodniej oraz drewnianą wieżą od zachodu”. W tym przypadku można doszukiwać się analogii do wcześniejszych form romańskich, ale uczynienie z tego argumentu wymaga przeprowadzenia szerszych badań. Niedawno zakończyły się prace przy restauracji obiektu, które przeprowadzono z inicjatywy Stowarzyszenia Turystyki Rowerowej „Bicykl”. Gdyby udało się jeszcze przeprowadzić badania archeologiczne, być może udałoby się znaleźć odpowiedź na pytanie: ile lat ma kościół w Unieradzu? Wreszcie, można by stwierdzić, który obiekt jest starszy: ten w Budzistowie, czy właśnie w Unieradzu. Bo nie ulega wątpliwości, że nie decyduje o tym wzmianka historyczna, ale fizycznie istniejący obiekt i właściwości jego architektury.

Robert Dziemba

reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama