20 maja 1963 roku w gotyckich piwnicach kołobrzeskiego ratusza, otwarto klub młodzieżowy „Adabar”. Od tego czasu upłynęło 60 lat. Jaka to była historia?

Początek lat 60-tych był niezwykle ważny dla rozwoju kołobrzeskiej kultury. Po podjęciu uchwały o odbudowie Kołobrzegu w 1957 roku, zmianie ulegał nie tylko krajobraz inwestycyjny, ale także polityczny. Powstawały kolejne instytucje o charakterze społecznym, jednak formalnie całkowicie zależnych od linii partyjnej. Istniało Studium Nauczycielskie, które stanowiło zaplecze intelektualne miasta, a w 1963 roku otwarto Powiatowy Dom Kultury i utworzono muzeum. Postęp był więc dość szybki, biorąc pod uwagę wydarzenia lat 50-tych. Ponieważ miasto stawiało na ludzi młodych i istniało tu już pokolenie, które urodziło się już po wojnie, to właśnie ci ludzie próbowali jakoś organizować także swoje życie.

O tym, że nie było to łatwe, młodzi przekonali się dość szybko. Warto tu wziąć pod uwagę fakt, że na początku lat 60-tych Kołobrzeg był już dość modnym kurortem, a wraz z tym różne osoby i organizacje szukały łatwego sposobu do zarobku. W czerwcu 1961 roku w ruinach Akademii Rycerskiej (wówczas nazywano ją Salą Rycerską) przy ul. Wąskiej otwarte zostało kino panoramiczne. Obiekt wysprzątali i prace w nim wykonali członkowie Klubu Młodzieżowego Związku Młodzieży Socjalistycznej „Kleks”. A potem, Wojewódzki Zarząd Kin w Koszalinie zainstalował w sali projektor, nagłośnienie i zawiesił duży ekran. Następnie przejął kino, a młodzież została z niczym. ZMS twierdził, że został oszukany, sprawa obiła się o partyjne instancje, ale sytuacja nie uległa zmianie. I tak młodzi zostali bez niczego. Kino przez kilka lat było letnią atrakcją odbudowywanego miasta.

Młodzież z ZMS wsparł Bogdan Żołtak (1934-1988), twórca organizacyjnej gazetki „Nie kwękać”, a także kierownik Amatorskiego Klubu Filmowego „Venedicus”. Formalnie, kierował Powiatowym Domem Kultury, ale angażował się aktywnie w wiele innych przedsięwzięć. Na kanwie m.in. jego umiejętności, udało się przekonać lokalne władze partyjne, że pomieszczenia po dawnej restauracji „Ratuszowa”, która mieściła się w gotyckich piwnicach ratusza, powinna otrzymać młodzież na prowadzenie działalności skierowanej dla młodych ludzi w Kołobrzegu. Takie miejsce było potrzebne i argumentacja trafiła na podatny grunt. Rozmowy trwające na przełomie lat 1962/63 zakończyły się formalnym przekazaniem obiektu. Kolejnym etapem były prace remontowe. Piwnice były w złej kondycji technicznej. Nie miały właściwej wentylacji. Dostawała się tam wilgoć. Sytuacji nie ułatwiał fakt, że było wiele zniszczeń, które trzeba było naprawić. To nie ostudziło zapału młodych, którzy ochoczo przystąpili do realizacji zadania. Położono nowe tynki, odmalowano ściany, wysprzątano wnętrze.

Pozostała kwestia nazwy. Propozycje były różne, ale w tym czasie dawna historii Kołobrzegu była coraz chętniej odkrywana i popularna. W przypadku ratusza, popularny była kołobrzeski buntownik, Jakub Adebar. Rada Klubu wybrała w 1963 roku właśnie tę postać, jako nazwę dla obiektu, tyle, że w jakiejś publikacji jego nazwisko zapisano jako „Adabar” i taką nazwę wyryto nad wejściem do klubu. Uroczyste otwarcie odbyło się 20 maja 1963 roku. Od początku, klub przyjął funkcję kulturalną. Przez kulturę rozumiano także rozrywkę. Funkcjonowała tam orkiestra, występował Kabaret Karawana, były wieczorki taneczne, ale również koncerty jazzowe. Kierownikiem „Adabaru” był Bronisław Kusiakiewicz. Pod jego skrzydłami, klub rozwijał się niezwykle dynamicznie. Największym wydarzeniem było tu „Kołobrzeskie Lato Filmowe”.

„Adabar” zapewne rozwijałby się dalej, jednak przemiany połowy lat 60-tych nie były pomyślne dla lokalnej społeczności. W 1971 roku zlikwidowano Studium Nauczycielskie. Znikło tu lokalne zaplecze akademickie, a wraz z nim było coraz mniej młodzieży zainteresowanej czymś więcej niż rozrywką. Kultura osadzała się coraz bardziej domeną sezonową, a wydarzenia marcowe przesądziły stosunek władz do młodzieży. Ostatecznie, „Adabar” zamknięto i przekazano Naczelnej Organizacji Technicznej. W latach 70-tych klub przebudowano, m.in. dobudowując toalety, które przykryto betonowym wejściem.

Tak do historii przeszedł „Adabar” jako organizacja młodzieżowa i kulturalna. I choć nazwa pozostała, to jednak był już inny obiekt, choć odbywały się tu różnego rodzaju spotkania i koncerty. 21 marca 2023 roku, po 60 latach, otwarto Laboratorium Kultury „Adebar”. W tych samych piwnicach powrócono do dawnej tradycji, a nazwę dobrano już prawidłowo…

Robert Dziemba
Fot. Jerzy Patan