W Kołobrzegu jest kilka znanych w historii wzniesień, jak Salzberg, Zillenberg, Karlsberg, Hoheberg czy Wolfsberg. W tym odcinku audycji „Kwadrans z historią” będzie o tym ostatnim miejscu. Co ciekawe, nie doczekało się ono szerszego opracowania językoznawczego. Dr Andrzej Chludziński w swojej książce „Nazwy terenowe, lądowe i wodne powiatu kołobrzeskiego”, owszem, pisze o Wolfsbergu, którą to nazwę tłumaczy jako „Wilczek”, ale jest to góra – 54 m n.p.m., na wschód od Trzynika. Mi tymczasem chodzi o wzniesienie w Kołobrzegu. Podczas przeglądania map i planów, znalazłem Wolfsberg na mapie M. Keyla, ukazującą oblężenie Kołobrzegu z 1761 roku. Jest również na XVIII-wiecznej mapie twierdzy. W późniejszym okresie występuje już powszechnie.

Wilcza Góra odegrała ważną rolę strategiczną w 1807 roku. To tu wzniesiono w zamierzeniu fort, w praktyce szaniec, który blokował działania wojsk oblężniczych od wschodu przez kilkanaście tygodni. Zginęło tu w krwawych walkach wielu żołnierzy, a działania te przeszły do pruskiej legendy. W działaniach na terenie fortu zginął kpt. Karl von Waldenfels, z-ca komendanta twierdzy. Śmiertelną ranę odniósł tu gen. Pietro Teulie, dowódca pierwszego etapu oblężenia Kołobrzegu, który zmarł w Stramnicy. Tak o miejscu, które jest głównym tematem niniejszego artykułu, pisał mjr Gneisenau, dowódca twierdzy, do kpt Valentiniego w dniu 27 czerwca 1807 roku: „Moja Wilcza Góra, prawdziwe ohydztwo, jeżeli chodzi o wykonanie, fortyfikacja zupełnie nieprzemyślana, wybudowana z najgorszego materiału w przeciągu zaledwie kilku tygodni, wytrzymała 25-dniowe regularne oblężenie z pierwszą i drugą paralelą, zakosami, placami broni oraz redutami z chronionymi flankami i ścianą tylną. To niesłychane!”.

Po wojnie francusko-pruskiej, Wilcze Wzgórze było dalej fortyfikowane, a fortyfikacja tam wzniesiona doczekała się rozbudowy w latach 1832-36. Pruscy stratedzy zwrócili wówczas uwagę, na ważną rolę tego miejsca w obronie Kołobrzegu i wykorzystując doświadczenia z 1807 roku postanowili zbudować dodatkowo szaniec nad morzem, dziś Szaniec Kamienny. Fort przebudowano, gdyż podczas walk został poważnie zniszczony, a ponadto wojska oblężnicze odwróciły do w kierunku miasta. Widok na ten fort od zachodu zachował się na rysunku Otto Rubowa. Nie znamy dziejów Wilczej Góry w kolejnych latach, ale patrząc na zachowane plany i mapy niewiele na niej się działo aż do czasu likwidacji kołobrzeskiej twierdzy. Pod koniec lat 70-tych XIX wieku, miasto odkupiło od wojska tereny forteczne (fortyfikacje polowe). Większość z nich zachowała się do naszych czasów i otrzymała nowe funkcje. W tej części Kołobrzegu, jako pierwszy modernizacji poddano Szaniec Kamienny, który przystosowano dla potrzeb turystycznych. Tu także kończył się Strand Park, obecny Park Nadmorski. Zasadzono także nowy szpaler drzew wzdłuż ulicy Fredy w kierunku miasta.

Fort Wilczy nie był wykorzystywany. Obiekt zarastał kolejnymi drzewami, samosiejki pojawiały się na tym terenie. Na przełomie stuleci zajęto się i tym i utworzono tu park. Opierał się na bazie dwóch okręgów. W części zachodniej był to fort, we wschodniej ścieżka. W pozostałych częściach parku wytyczono ścieżki i zasadzono drzewa. Upamiętniono także poległych tu żołnierzy. Fort stanowił pamiątkę z okresu walk o miasto. Okres drugiej dekady XX wieku nie sprzyjał inwestycjom. Zmiany nastąpiły tu dopiero w kolejnej dekadzie. Postanowiono, że na bazie fortu powstanie amfiteatr. Wykorzystano do tego zarówno obwałowania ziemne, jak i konstrukcję murowaną od strony zachodniej. W okresie późniejszym, wszystko na to wskazuje, wykonano jeszcze modernizację tego obiektu. W ten sposób pełnił on nie tylko funkcję pamiątkową, ale także rozrywkową w okresie letnim.

Zmiany, które jesteśmy w stanie wychwycić, zaszły na Wilczej Górze w 1945 roku. W okresie budowy umocnień przed nacierającym frontem, zbudowano tu w kierunku południowym rów przeciwczołgowy. O ile Szaniec Kamienny był niemieckim punktem oporu i blokował on żołnierzy radzieckich, walczących na tym odcinku, o tyle niewiele informacji mamy o samym amfiteatrze. Z zachowanych relacji wynika, że amfiteatr został uszkodzony lub nawet zniszczony, ale nie udało się ustalić w jakim zakresie. W latach 60-tych odtworzony, a następnie w 1968 roku został przebudowany. Nadano mu też nową nazwę: Park Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, która obowiązywała do początku lat 90-tych.

Robert Dziemba