Clear Sky

3°C

Kołobrzeg

19 marca 2024    |    Imieniny: Józef, Bogdan, Marek
19 marca 2024    
    Imieniny: Józef, Bogdan, Marek

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

Budownictwo mieszkaniowe w powojennym Kołobrzegu

Zniszczony i odbudowywany Kołobrzeg wymagał inwestycji komunalnych i odbudowy izb mieszkalnych. Sytuacja gospodarcza, a potem polityczna od samego początku powojennej historii miasta temu nie sprzyjała. Upaństwowienie gospodarki na wzór radziecki, eliminacja własności prywatnej, usunęła czynnik determinujący rozwój miasta. W Kołobrzegu, działalność własna mieszkańców na prywatny rachunek, była podstawowym czynnikiem wpływającym na dynamikę przemian gospodarczych. Następnym czynnikiem było zahamowanie akcji osadniczej, co wynikało z ograniczenia swobody zamieszkania w strefie nadgranicznej. Powstanie Paktu Północnoatlantyckiego w 1949 roku i podziału świata na dwa wrogie bloki polityczno-wojskowe, skutkowało dalszą militaryzacją miasta. Do Kołobrzegu dyslokowano kolejne jednostki wojskowe i rozpoczęto fortyfikację wybrzeża poprzez budowę 19. Baterii Artylerii Stałej. Mieszkania zamiast osadnikom, przydzielano wojskowym, dokonując przekwaterowania jednych rodzin do innych rodzin na wspólne zamieszkanie, a jeśli to było możliwe, do nowych mieszkań. Budownictwo mieszkaniowe było jednak w stagnacji i nie odpowiadało realnym potrzebom w Kołobrzegu. Powodowało to wiele sporów i konfliktów, obniżało standard zamieszkania i ogólne poczucie beznadziei lat 50-tych. Na podkreślenie zasługuje także fakt, że był to również okres wielkiej rozbiórki miasta (przeczytaj).

Po przemianach październikowych w 1956 roku, możliwe było otwarcie nowego rozdziału w odbudowie miasta. Nowa ekipa rządowa zaczęła inaczej patrzeć na Pomorze Zachodnie, zapomniane i zaniedbane w latach stalinizmu. Podczas powiatowej konferencji PZPR, która obradowała w grudniu 1956 roku, przyjęto rezolucję, w której postulowano „Zapewnić pomoc instytucjom państwowym i gospodarczym w staraniach w odbudowie Kołobrzegu, szczególnie w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego, w rozbudowie i uruchomieniu przemysłu terenowego oraz rzemiosła, a także przyspieszenie całkowitej odbudowy uzdrowisk kołobrzeskich”. Starania kołobrzeżan przyniosły wreszcie rezultat i 13 listopada 1957 roku odbudowa miasta została podniesiona do rangi priorytetu rządowego. W uchwale nr 450/57, Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów sformalizował, w jaki sposób, kto i jakimi środkami będzie odbudowywał miasto.

Kołobrzeg miał duże potrzeby lokalowe, a odbudowa miasta wymagała rozwiązania i tego problemu, gdyż rosły one w bardzo dużym tempie. W latach 60-tych oddano tu do użytku 2400 mieszkań z 6,5 tysiącem izb. Powstały osiedla Walki Młodych, Waryńskiego, Parsęta, 18 Marca i Millenium. Jak wskazuje H. Kroczyński, w połowie lat 60-tych Kołobrzeg stał się modny w Polsce. Turystyka nadmorska rozwijała się, a turyści i wczasowicze chętnie przyjeżdżali do miasta nad Parsętą, które nie było przygotowane na taki najazd „stonki”, jak zaczęto nazywać przybyszów. Były problemy z aprowizacją i noclegami. Starano się temu zaradzić, ale nie było to takie proste. Zmiany następowały także w infrastrukturze miejskiej. W 1966 roku uruchomiono podbudowaną gazownię przy ul. Koszalińskiej. Trwała gazyfikacja miasta. Rok później, rozebrano ruiny Domu Handlowego Gustava Zeecka. W tym miejscu powstała Fabryka Podzespołów Radiowych „Elwa”. W 1967 roku przystąpiono do rozbudowy gmachu Powiatowej Rady Narodowej i zbudowano salę posiedzeń. W Kołobrzegu działał już hotel „Skanpol”. Przystąpiono do odbudowy Akademii Rycerskiej. Oddano do użytku Klub Garnizonowy (dziś kościół św. Marcina przy ul. Portowej). W 1968 roku rozpoczęto realizację inwestycji mieszkaniowych na Lęborskim Przedmieściu (po przeniesieniu wysypiska na Janiska). W latach 60-tych uporządkowano skwery i place. Ulice otrzymały asfaltową nawierzchnię. Powstało kilka parkingów, w tym największy – przy zbudowanym amfiteatrze. Zadbano o mosty, które były problemem w powojennym Kołobrzegu i zbudowano nowe: nad Parsętą i Kanałem Drzewnym na ulicy Solnej. W 1966 roku rozpoczęła się budowa molo. Prace prowadziło Przedsiębiorstwo Budownictwa Inżynieryjno-Morskiego „Hydrobudowa-4” z Gdańska. Inwestycję oddano do użytku w 1971 roku.

W ciągu dekady, liczba mieszkańców zwiększyła się o ponad 9 tysięcy osób, do 25936 w 1970 roku. Tymczasem pod koniec lat 60-tych, budownictwo kołobrzeskie, zwłaszcza budownictwo mieszkaniowe, znalazło się w zauważalnej stagnacji. Jeśli więc miasto miało dalej się rozwijać, wymagało to zmian w podejściu do realizacji zadań postawionych przez rząd. H. Rybicki wskazuje, że takim impulsem była Uchwała Rady Ministrów z 26 listopada 1971 roku, która przewidywała dla Kołobrzegu „bardziej intensywny rozwój funkcji uzdrowiskowych, wczasowych, turystycznych oraz funkcji związanych z gospodarką morską”. Rok wcześniej, 21 maja 1970 roku, dokonano rozstrzygnięcia konkursu Stowarzyszenia Architektów Polskich na zabudowę śródmieścia Kołobrzegu. Wygrał go zespół architektów koszalińskich: Natan Grabie, Andrzej Katzer, Stanisław Palme, Wiesław Świtakowski. Projekt spotkał się z ogólnopolskim uznaniem, ale w Kołobrzegu uważano, że zabudowa wysokościowa zakłóci przedwojenny układ urbanistyczny i uzdrowiskowy charakter miasta. Wskazywano również, że realizacja inwestycji, tzw. ściana wschodnia i zachodnia (wieżowce przy ul. Budowlanej i Wąskiej), była celowa, aby zasłonić widoczną z daleka bryłę kolegiaty. Aby zrealizować założenia programowe oparte na murach miejskich od wschodu i zachodu, które symbolizowały wieżowce, wraz z zabudową mieszkaniową w centrum pomiędzy nimi, do realizacji tego przedsięwzięcia powołano Kombinat Budowlany, który wspomagało Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego, Rejonowe Przedsiębiorstwo Melioracyjne oraz Kołobrzeskie Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane. Zadania nadzorowała specjalnie powołana w tym celu Dyrekcja Rozbudowy Kołobrzegu. Przełomem w realizacji tego ambitnego projektu było oddanie do użytku 25 stycznia 1974 roku tzw. „fabryki domów” w Bezprawiu pod Kołobrzegiem, czyli zakładu produkcji prefabrykatów WK-70 na licencji RFN. Jej moce wytwórcze wynosiły 4500 izb rocznie. W latach 1971-1975 wybudowano w Kołobrzegu 2290 mieszkań o 6880 izbach. W 1976 roku oddano 499 mieszkań o 1892 izbach. W ten sposób zabudowywano kolejne kwartały Osiedla Lęborskiego, Emilii Gierczak, przy ul. Koszalińskiej, Waryńskiego, Złotej i Myśliwskiej, a w kolejnych latach także na Osiedlu Ogrody, gdzie po likwidacji ogródków działkowych, realizację inwestycji rozpoczęło wojsko, zaspokajając potrzeby mieszkaniowe żołnierzy.

Wraz z rozwojem miasta, powstawała infrastruktura towarzysząca, w tym sklepy (w 1973 roku otwarto Dom Handlowy „Bryza” przy ul. Armii Krajowej), a w narożniku ul. Solnej i Śliwińskiego powstał stadion miejski na 6 tys. miejsc im. 30-lecia LWP, gmach sądu i prokuratury przy ul. Katedralnej, a po oddaniu Kościołowi katolickiemu konkatedry, rozpoczęła się jej odbudowa ze zniszczeń wojennych. 11 kwietnia 1975 roku uroczyście oddano do użytku ośrodek wypoczynkowy Centralnej Rady Związków Zawodowych „Bałtyk” (w 19 czerwca 1971 roku przy udziale premiera Piotra Jaroszewicza otwarto molo). W połowie lat 70-tych zlikwidowano bazę Zieleni Miejskiej przy ul. Łopuskiego i przeniesiono ją na plac przy obecnej ul. 6. Dywizji Piechoty. Teren przy ul. Łopuskiego wykorzystano do budowy nowoczesnego szpitala. W 1976 roku oddano do użytku hotel „Solny” ze 154 pokojami. Uporządkowano centrum miasta: w 1977 roku z dawnego rynku znikła ostatnia historyczna kamieniczka, a targowisko miejskie przeniesiono z rejonu ulicy Budowlanej i Kamiennej na plac przy ul. Trzebiatowskiej. W 1979 roku zagospodarowano obecny Skwer Pionierów, na którym powstała fontanna, nazywana „szczękami naczelnika”.

Infrastruktura komunalna również wymagała inwestycji, ze względu na rosnącą populację miasta i jego odbudowę. Całodobowa dostawa wody do mieszkań zapewniona została dopiero w 1949 roku. Problemy były jednak z kanalizacją. Oczyszczanie ścieków było ograniczone ze względu na moce oczyszczalni. Duża część ścieków była kierowana do Parsęty. Były również kłopoty z zaopatrzeniem w energię elektryczną. W latach 60-tych przystąpiono do zmian w tym zakresie. Jak to już było wspomniane, uruchomiono gazownię. Miejskie ulice, chodniki i place były rozkopane, a pod nimi umieszczano rury. Do sieci wodociągowej podłączano kolejne domy. Rozpoczęto również rozbudowę oczyszczalni ścieków w Korzyścienku. Okazało się jednak, że zbyt duży napływ turystów powodował przeciążenie urządzeń i ścieki płynęły do morza. Do rozwiązania tego problemu przystąpiono dopiero w latach 80-tych, a modernizację zakończono w latach 90-tych. W przypadku gospodarki cieplnej, sytuacja była bardziej skomplikowana. W domach palono węglem, osiedla ogrzewano w lokalnych kotłowniach. Rozwój miasta spowodował, że w 1984 roku było ich 240, w tym 8 głównych ciepłowni osiedlowych i 16 mniejszych. Konsekwencją powyższego było duże zanieczyszczenie powietrza i nawet biorąc pod uwagę normy lat 80-tych, w Kołobrzegu, mieście uzdrowiskowym, przekraczano je trzykrotnie. Jak pisze A. Bojar-Fijałkowska, rocznie, na 1 kilometr kwadratowy powierzchni spadało 40 ton pyłu, w niektórych miejscach było to nawet 120 ton. Sytuację tę poprawiła budowa ciepłowni centralnej przy ul. Kołłątaja, ale wygaszanie lokalnych kotłowni i domowych pieców trwało wiele kolejnych lat. Na początku lat 50-tych powstało w Kołobrzegu Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej. Zajmowało się ono oczyszczaniem miasta i wywozem odpadów, ale nie tylko. MPGK obsługiwało łaźnię przy obecnej ul. Jana Frankowskiego (dziś Szkoła Muzyczna), hotel „Bałtyk” przy ul. Bałtyckiej, cmentarze miejskie, a od 1963 roku cmentarz w Zieleniewie (dziś ul. 6. Dywizji Piechoty). Rozwój miasta i powstałe w wyniku rozwoju miasta odległe dzielnice próbowano ze sobą scalić poprzez uruchomienie komunikacji autobusowej. Zadanie to również realizowało MPGK. Pierwsze 3 autobusy przedsiębiorstwo otrzymało w 1959 roku, ale linię autobusową uruchomiono dopiero w 1960 roku. Po pewnych perturbacjach, firma otrzymała kolejne 4 autobusy. Utrzymywano połączenie z najdalszymi dzielnicami: Podczelem i Zieleniewem. W 1984 roku istniało 8 linii autobusowych.

Jednym z najpilniejszych celów społecznych jest poprawa warunków mieszkaniowych naszych mieszkańców” – głosi wstęp do czwartego punktu wyborczego PRON. W 1984 roku, na przydział mieszkania komunalnego czekało 6,5 tysiąca osób. Przydziały, wobec fatalnego stanu gospodarki, zapowiadały się na dość niskim poziomie w stosunku do oczekiwań. W programie zapisano, że do 1990 roku zostanie oddanych tylko 1600 mieszkań. Oznacza to, że średniorocznie zaspokoi się potrzeby zaledwie nieco ponad 200 osób. Postulowano konieczność wyprzedzającego uzbrojenia terenów pod inwestycje mieszkaniowe. Aparat miejskiego PZPR widział jednak światełko w tunelu i wskazywał na budownictwo jednorodzinne, które mogłoby amortyzować braki w nowych mieszkaniach. Wskazywano tu jako wzór powstające wówczas osiedle Witkowice. Zrujnowane obiekty przedwojenne wymagały pilnych remontów. W ówczesnej nowomowie opisano to tak: „Zdecydowanej poprawie musi ulec działalność na rzecz remontów kapitalnych istniejących zasobów mieszkaniowych, a w szczególności administrowanych przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej”.

Z problemami w budownictwie komunalnym Kołobrzeg mierzył się aż do lat dwutysięcznych. Problemy miejskie związane z dostępem do lokali łagodziła inicjatywa prywatna związana z zabudową Radzikowa i Witkowic oraz Janisk. Na podkreślenie zasługuje fakt, że dopiero budowa bloków z wielkiej płyty rozwiązała część deficytu mieszkań. Kołobrzeska Spółdzielnia Mieszkaniowa, budująca poza ścianą wschodnią i zachodnią, także osiedle na Złotej czy później na Wyspie Solnej, a potem także zasoby na osiedlu "Ogrody", dziś jest największą kołobrzeską spółdzielnią i to pozostałość po inwestycjach w czasach ancien regime.

Fragmenty niniejszego artykułu pochodzą z książki autora "Historia Kołobrzegu po 1945 roku".

Robert Dziemba


reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama