Overcast Clouds

10°C

Kołobrzeg

29 marca 2024    |    Imieniny: Wiktoryna, Cyryl, Eustachy
29 marca 2024    
    Imieniny: Wiktoryna, Cyryl, Eustachy

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

Kaplice średniowiecznego Kołobrzegu

Historia kołobrzeskiej kolegiaty została już na tyle spopularyzowana, że nie budzi aż takiej ciekawości. Pisałem już także o historii kościoła Świętego Ducha (przeczytaj). Były to przez wiele lat jedyne kościoły w średniowiecznym Kołobrzegu. Kolegiata, dziś bazylika, pełniła przez wieki funkcję jedynego kościoła parafialnego. Prawdopodobnie na początku XVI wieku powstał mały kościół nad Parsętą. Te trzy świątynie to trzon Kościoła w Kołobrzegu, ale wewnątrz murów miejskich. Życie toczyło się także poza murami. Msze odprawiano w pobudowanych tam kaplicach. Informacje na ich temat są jednak niezwykle skąpe i de facto ograniczają się do niewielkich wzmianek, które opisał Hermann Riemann, niemiecki historyk, który w XIX wieku miał dostęp do archiwów niezniszczonych później w wyniku II wojny światowej.

Najstarszą wzmiankowaną kaplicą jest kaplica św. Jakuba, która opisywana jest jako kaplica przed Bramą Kamienną. Brama ta znajdowała się przy obecnej ul. Kamiennej i okolicy Alei Św. Jana Pawła II (bliżej Budowlanej). Stąd wyjeżdżało się w kierunku Koszalina czy Gdańska. Kaplica znajdowała się na terenie późniejszego Bastionu Neumark (Nowa Marchia), który powstał w okresie Twierdzy Kołobrzeg. Jest to kwartał objęty ulicami: Św. Jana Pawła II, Budowlanej i Słowińców (w jej dawnym przebiegu). Według historyka Riemanna, kaplica ta została oddana do użytku w 1303 roku. W zmianka o tej kaplicy pojawia się również w 1432 roku. W okresie po wprowadzeniu reformacji świątynia nie była używana na cele sakralne, była zamieszkiwana przez rabusiów i plebs, określana jako „spelunca latronum”. W jego pobliżu do 1638 roku istniała karczma i hospicjum. Sama kaplica została spalona i rozebrana w 1628 roku podczas okupacji Kołobrzegu przez wojska cesarskie podczas wojny trzydziestoletniej. Tereny te wykorzystano podczas wznoszenia fortyfikacji przez średniowiecznym murem miejskim.

Wielką tajemnicą jest funkcjonowanie w Kołobrzegu kaplicy św. Michała. Znajdowała się ona na południe od kaplicy św. Jakuba, zapewne niedaleko bramy pod tym samym idolem. Pierwsza i jedyna wzmianka o tej świątyni pochodzi z 1339 roku.

Kolejną kaplicą była ta pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Takie wezwanie – Maryi i św. Wawrzyńca, miał też kościół w Budzistowie, należący do staromiejskiego klasztoru benedyktynek. Niektórzy historycy zastanawiali się, czy to drugie wezwanie nie zostało nadane tej świątyni w okresie świetności klasztoru już po likwidacji kaplicy w Kołobrzegu (po 1482 roku). Według Riemanna, kaplica ta znajdowała się przed Bramą Ujście, która znajdowała się nieco na północ od skrzyżowania obecnej ulicy Armii Krajowej z ulicą Dubois. Świątynia ta mogła znajdować się na terenach związanych z warzeniem soli, na Salzbergu lub Zillenbergu, gdyż św. Wawrzyniec był patronem solewarzy (przeczytaj).

Najważniejszą świątynią za murami miejskimi była kaplica św. Gertrudy, w późniejszym czasie określana także mianem kościoła. Nie ma pewności co do roku powstania tego obiektu. Jak podnosi Riemann, w swojej niezwykle ważnej pracy, Martin Rango wskazywał, że kaplica ta powstała w 1372 roku. W związku z budową tej świątyni wiąże się konflikt pomiędzy kapitułą a radą miejską. Radni założyli cmentarz przy ul. Trzebiatowskiej (okolice targowiska i budynku Urzędu Gminy Kołobrzeg), ponieważ cmentarz parafialny przy kolegiacie już w drugiej połowie XIV wieku nie był wystarczający. Nie mieli jednak zgody kapituły, która odmówiła jego konsekracji, nie wyrażając także zgody na budowę kaplicy. Rada nie złożyła broni i odwołała się do urzędującego na Awinionie papieża Grzegorza XI. Co ciekawe, ten ostatni z papieży z tzw. „niewoli awiniońskiej” stanął po stronie miasta i nakazał kapitule zaprzestać blokady, a biskupowi kamieńskiemu poświęcić kaplicę, pod takim wszakże warunkiem, że będzie tam możliwe urzędowanie wikariusza. Kaplica ta miała zostać wybudowana z fundacji Gertrudy Ghemelin, żony burmistrza Henninga Ghemelina. Budowa rozpoczęła się w 1371 roku. W 1373 roku w testamencie Jakoba Selfelda pojawia się zapis testamentowy na ten obiekt, który ukończono do 1378 roku. Świątynia ta miała wpływ na uwolnienie pozostałych kaplic spod wpływu kościoła mariackiego w Kołobrzegu, zagwarantowanego przywilejem biskupim z 1321 roku. Ponieważ kaplica miała własny cmentarz, można było realizować na nim pochówki, ale tu obowiązywał stary przywilej i ciało należało wystawić w kolegiacie, za co kapituła pobierała opłatę w wysokości 3 marek. Co ciekawe, w 1426 roku u św. Gertrudy pojawia się proboszcz – niejaki „magister Zalewald”. Po wprowadzeniu reformacji, w 1546 roku kapituła otrzymała polecenie od biskupa, aby zapewnić kaznodzieję w kościele (kaplicy?) św. Gertrudy na Przedmieściu Geldern (tzw. Przedmieście Radzikowskie). Dokonano tego przez połączenie obu kościołów w jeden organizm parafialny ze wspólnym pastorem. W 1663 roku odnowiono kościół św. Gertrudy. Radość parafian z odzyskanego kościoła trwała jednak krótko. W 1675 roku budynek został zburzony w czasie wojny brandenbursko-szwedzkiej na polecenie komendanta twierdzy płk Bogusława von Schwerin.

To nie wszystkie kościoły i kaplice. Niniejszy artykuł nie obejmuje kaplicy św. Jerzego, zamienionej w późniejszy kościół, a także kościoła św. Mikołaja, który zmieniał swoją lokalizację kilkukrotnie. Niech to będzie przyczynek na przyszłość, do bardziej szczegółowego opisania ich historii.

Robert Dziemba

Na zdjęciu, prawdopodobnie kaplica Św. Wawrzyńca na Salzbergu, malunek Jana Tężyckiego wg koncepcji prof. Mariana Rębkowskiego w Muzeum Miasta Kołobrzeg

reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama