Unieradz w gminie Siemyśl, to mała miejscowość na zachód od rzeki Błotnicy, oddalona od Kołobrzegu o ok. 16 kilometrów. Średnia wysokość to ok. 30-40 m nad poziomem morza. Jak wspominają historycy, w XIX wieku wyprostowano Błotnicę, ale granice miejscowości pozostały bez zmian.

Historia pisana Unieradza pojawia się w 1266 roku, gdy po raz pierwszy pojawia się Nerese. W dokumencie z 1276 roku jest Nerezino, a w 1278 roku pojawia się Nyresen. W kolejnych zapisach mamy: Vnerese, Neresze, Nereze, a od 1784 roku Neurese. Nazewnictwa miejscowości można doszukiwać się w brzmieniu nazwy osobowej Nierad, połączonej ze słowem unij – lepszy – jak zauważa dr Chludziński. Być może stąd pierwsza powojenna nazwa Unierada, a dopiero potem Unieradz. Wszystko wskazuje na to, że niemieccy kanceliści mieli problem z zapisaniem tej słowiańskiej nazwy zwłaszcza z początkowo listerą „u”, stąd jej kaleczenie.

Wieś powstała w XIII wieku. Musiała istnieć już w I połowie tego stulecia, gdyż w 1266 roku pojawia się informacja, że biskup kamieński Herman von Gleichen sprzedał ją klasztorowi w meklemburskim Dargun. W 1282 roku biskup ten potwierdził wszystkie nadania dla cystersów z Dargunia w diecezji kamieńskiej, w tym w Unieradzu. Niemieccy historycy wskazują, że w dziewiątym dziesięcioleciu XIII wieku doszło do konfliktu, pomiędzy mnichami a tutejszym proboszczem o budowę kaplicy (kościoła?). Spór miał zostać rozstrzygnięty w 1288 roku na korzyść tutejszej parafii. Niestety, nie mamy zbyt wiele średniowiecznych źródeł w tym zakresie, stąd też nie są jasne okoliczności, w jakich wieś trafiła w ręce pomorskiej szlachty. Po wojnie trzydziestoletniej Unieradz jest własnością rodu Manteufflów, a w 1704, 1707 i 1712 roku wieś została wykupiona przez kołobrzeskiego burmistrza Ewald Joachim von Eichmann. Po jego śmierci, wieś zostaje podzielona na majątek A i B. Połączono je w latach 70-tych XIX wieku. W 1895 roku stanowiły one jednorodną wieś.

Unieradz był niewielką miejscowością. Przed wojną, poza karczmą Richarda Bucherta, nie było w niej żadnych przedsiębiorstw. Kolejka wąskotorowa znajdowała się w Gościnie. W 1780 roku w 19 domach mieszkały 133 osoby. W 1861 roku było to już 276 osób w 46 domach. W 1895 roku ludność Unieradza liczyła 359. Rekord odnotowany został w 1923 roku: 393 osoby. W 1939 roku mieszkały tu 323 osoby. Szkoła w Unieradzu powstała dopiero w latach 1929-1930. Składała się z jednej klasy i mieszkania dla nauczyciela. W 1939 roku uczyło się tu 34 dzieci.

Najważniejszym zabytkiem Unieradza jest średniowieczny kościół, obecnie pw. Św. Michała Archanioła. W historiografii niemieckiej, powstanie tej świątyni datowane jest na 1288 rok, kiedy wzmiankowana jest kaplica. Mogło tak być, przyjmując, że budowla murowana, kamienna, jednonawowa z niewyodrębnionym prezbiterium, zamknięta półkoliście, jest właśnie tą kaplicą. Wieża została dodana do świątyni w XV lub XVI wieku, być może już w okresie protestanckim. Do XIX wieku w kościele przetrwało niewiele obiektów z dawnego wyposażenia: kielich, mosiężna chrzcielnica i cztery metalowe świeczniki z ok. 1743 roku, a także dwa dzwony.

Robert Dziemba