W jednej z audycji „Kwadrans z historią” nawiązałem do fortalicji budowanych na kołobrzeskich przedmieściach. W okresie średniowiecza, w Kołobrzegu funkcjonowało pięć przedmieść. Panewniki zajmowały teren przed bramą Ujście (obecnie Aleja 1 AWP), Ujście to tereny portu, Geldern to okolice ul. Trzebiatowskiej, Lęborskie Przedmieście to istniejące osiedle z ulicą Grochowską, Bogusława X i Kaliską, a Stubbenhagen to tereny ulicy Unii Lubelskiej od strony dworca kolejowego.

W kolejnych wiekach osiedli kołobrzeskich przybywało. Po zakończeniu walk o miasto używano różnych nazw, związanych z nowymi lokalnymi standardami, związanymi z poszczególnymi miastami, z których przybywali pionierzy, ale też używano spolszczonych nazw niemieckich, jak wieś Bullenwinkel (Mirocice), nazywano Bulwinkiem. Po wojnie, przy Instytucie Zachodnim powołano specjalną komisję: Komisja dla Przywrócenia Nazw Słowiańskich. Formalnie, działania związane z nazewnictwem koordynowała Komisja do Ustalania Nazw Miejscowych. Została ona powołana już w 1946 roku przez Ministerstwo Administracji Publicznej w porozumieniu z Ministerstwem Ziem Odzyskanych. Dokonywane wówczas ustalenia być może nie budziły wówczas wątpliwości. Obecne badania, a przede wszystkim doszukiwanie się źródeł danego nazewnictwa, podważają, a nawet ośmieszają część z tych ustaleń. Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948 o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 59, poz. 363), a także wcześniejsze Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297), obowiązuje po dziś dzień. Warto zobaczyć, jak powstawało nazewnictwo kołobrzeskich osiedli:

- Przedmieście Münde (Ujście) otrzymało nazwę Budzim;
- Tereny określane jako Grünhausen (obecnie Dzielnica Zachodnia z częścią ul. Jedności Narodowej, Jana III Sobieskiego, Kasztanową i Wylotową) otrzymały nazwę Gorzyszewo;
- Dzielnica Siederland (tereny częściowo ul. Jedności Narodowej, Rolnej, Rybackiej), nazwano Kostrzewnem (stad nazwa posterunku Kostrzewno w nomenklaturze kolejowej, która wymagała zmiany przystanku kolejowego na Kołobrzeg Stadion);
- Lauenburger Vorstadt zostało przetłumaczone i stąd nazwa Lęborskie Przedmieście, a obecnie używana Osiedle Lęborskie;
- Erdmannshof, czyli dosłownie gospodarstwo Erdmanna, którego nazewnictwo stało się formą oficjalną, otrzymało nazwę Lubinia (obecnie Osiedle Magnolia przy ul. Koszalińskiej);
- Tereny „Elysium” na końcu obecnej ul. Na Grobli, nazwano Lubostroniem;
- Dzielnica Am Strande (dosłownie: Na Plaży), tłumaczenia się nie doczekała i otrzymała nazwę Luboszyce;
- Kolberger Stadtwald, czyli Las Kołobrzeski, nazwano Podczelem;
- Obszar Schülerbrink (dziś niezamieszkały z przystankiem kolejowym w Podczelu), nazwano Żółczyce;
- Historyczny obszar północnej części Wyspy Solnej, nazywany Saltzberg, nazwano Podzamczem;
- Tereny Neu Geldernej, obejmujące obszar obecnej ulicy Cisowej, stały się Radzikowem;
- Gelder Vorstadt na południe od Kanału Drzewnego z ul. Trzebiatowską, 1 Maja, Artyleryjską i Wolności, to Radzikowskie Przedmieście;
- Teren przycmentarny pomiędzy ul. Św. Wojciecha a 6 Dywizji Piechoty i ul. Witkowice nazywany Karlsberg, stał się Więceminem;
- Przedmieście Stubbenhagen nazwano Zieleninem,
- Maikuhle, dzielnica z najstarszym parkiem w Poslce (dziś Marynarka Wojenna), a ul. Wiosenną, do Załęże.

Dla wielu być może nazewnictwo to może być zaskakujące. Część nazw jest w obrocie publicznym, inne z niego wypadły, choć wciąż obowiązują. Większość z nich nie ma żadnego związku z historią miasta. Trudno powiedzieć, czy formalna zmiana nazw tych obszarów jest możliwa…

Robert Dziemba
Mapa osiedli pochodzi z artykułu Józefa Macieja Sprutty, opublikowanego w „Kulisach Kołobrzeskich” w maju 1999 r.