W okresie Wielkanocy pisałem o obrazie „Ecce Homo” z kołobrzeskiej kolegiaty, który jest kopią dzieła Rembrandta. Okazało się, że na Pomorzu Zachodnim są jeszcze dwa takie obrazy: w Kamieniu Pomorskim oraz w Stargardzie. I na tym nie koniec, bo przedstawienie to było tak popularne, że takich obrazów powstało więcej, a jeden zachował się po dziś dzień w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
O kołobrzeskim dziele z 1640 roku, namalowanym przez Joachima Knochenhauera już pisałem (przeczytaj). Natomiast w jednym z odcinków audycji byłem w Kamieniu Pomorskim właśnie po to, aby zbadać temat tamtejszego obrazu. Ale zacznijmy od Stargardu. obraz został namalowany dla kościoła NMP Królowej Świata w Stargardzie. Znajduje się w środkowej część ołtarza głównego tej świątyni. Barokowe dzieło powstało z fundacji stargardzkiego krawca, Christofera Pütmanna oraz jego żony, Priscilli Loitzen w 1663 roku. Autorem obrazu jest stargardzki malarz Heinrich Redtel, zaś snycerkę ołtarza mógł wykonać jego teść – Blume. Ołtarz jest trzykondygnacyjny. W dolnej części znajduje się predella (brak malowidła, zasłonięte tabernakulum). W górnej części znajduje się obraz z postacią Chrystusa Pankratora, otoczony grupą ukrzyżowania, która wieńczy ołtarz. Obraz główny ze sceną Chrystusa przed Piłatem, zakończony półkoliście, znajduje się w otoczeniu dwóch wysuniętych kolumn. Cokoły i gzyms zdobione płaskorzeźbionym ornamentem. W 1822 roku ołtarz został zastąpiony dziełem Karla Friedricha Schinkla. Do prezbiterium powrócił w 1911 roku. Poddano go w tym czasie konserwacji przeprowadzonej przez rzeźbiarza Ehlerta ze Szczecina i malarza Augusta Wildta z Hanoweru. Po 1945 roku trafił do kościoła Św. Ducha w Stargardzie. Do kościoła Mariackiego powrócił po zakończeniu konserwacji w latach 1980–1981. Niemalże identyczny ołtarz, bo pozbawiony pewnych elementów, znajduje się w katedrze w Kamieniu Pomorskim. Brakuje zwieńczenia w postaci grupy pasyjnej. Dzieło powstało w 1684 roku w warsztacie Heinricha Redtela z fundacji księcia Ernesta Bogusława de Croy. Zostało ustawione we wnętrzu katedry przy lektorium. W predelli znajduje się scena ostatniej wieczerzy. Jego konserwację przeprowadzono w latach 1848–1850, a kolejną już w XXI wieku. W 1961 roku ołtarz przeniesiono z lektorium do południowego transeptu 12. Niestety, przez pewien czas scena główna była zasłonięta innym obrazem, co spowodowało jej ściemnienie i obecnie może być on nieco nieczytelny.
Lech Brusewicz, śledząc kopie Obrazu „Ecce Homo”, nie natrafił na kopię kołobrzeską i do tej pory pozostawała ona poza zainteresowaniem historyków sztuki, choć na marginesie można dodać, że kołobrzeski pasto J. Maass uważał ten obraz za jeden z najcenniejszych w całym kościele Mariackim. W ten sposób powstał w 1647 roku obraz dla kościoła św. Piotra na Helu (obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku). Spośród tych, które bardziej bądź mniej odwzorowywały holenderski oryginał, wskazuje się: obraz z 1667 roku w ratuszu w mieście Reval w Estonii, obraz ze zbiorów Kunsthalle w Karlsruhe sprzed 1803 roku. Dwie kolejne kopie sprzedano na londyńskiej aukcji w 1949 i 1954 roku. L. Brusewicz odnalazł także taką kopię w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu czy w kościele Św. Mikołaja w Greifswaldzie (prawdopodobnie krótko po 1650 roku). Piszę o tym szerzej w książce „pt. „Bazylika Mariacka w Kołobrzegu. Świadek ośmiu wieków historii miasta”. Książka ukaże się nakładem Wydawnictwa Kamera. Część nakładu zostanie rozdana bezpłatnie, ale ze względu na okres przedświąteczny i bardzo duże zainteresowanie tą pozycją, zachęcamy do zapisywania się. Książka będzie miała niemal 300 stron, ponad 270 ilustracji, papier kredowy, oprawę twardą. Koszt przy zapisie: 80 zł. Można to zrobić w Wydawnictwie Kamera od poniedziałku do piątku w godzinach 7-15 pod nr telefonu: 94-35-422-36, albo poprzez stronę internetową: https://kamerapress.pl/pl/nowa-ksiazka-zapisy. Nie będę dziś na ten temat się rozwodził, aby czytelnikom nie psuć radości z odkrywania historii miasta.
Robert Dziemba
UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.
Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.