Overcast Clouds

11°C

Kołobrzeg

28 marca 2024    |    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna
28 marca 2024    
    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

obóz kołobrzeg

W ubiegłym tygodniu pisałem o Polakach pochowanych na Cmentarzu Wojennym w Kołobrzegu. Tym razem chciałbym się skupić na tym, co w czasie wojny Polacy robili w Kołobrzegu.

Okupowana Polska stała się miejscem pozyskiwania robotników przymusowych. Pierwsi Polacy dotarli do miasta jako jeńcy wojenni. Byli to żołnierze walczący we wrześniu 1939 roku. Łączna liczba jeńców nie jest znana. Ci, którzy byli ranni, trafili do rezerwowego lazaretu wojskowego, umiejscowionego w sanatorium dziecięcym „Reinke Waldheilstätte” (obecnie ośrodek Holtur w Podczelu). Ci, którzy zmarli, zostali upamiętnieni w kwaterze „P” Cmentarza Wojennego w Kołobrzegu. Są to: kanonier Józef Dunkiewicz (1911-1939), szeregowy Jan Duszyński (1904-1939), kapral Ignacy Gembiak (1913-1939), szeregowy Czesław Klikicki (1913-1939), szeregowy Józef Łapa (1915-1939), szeregowy Edmund Melitz (zm. 19.10.1939), szeregowy Borys Taradaniuk (1916-1939). Księga zmarłych Urzędu Stanu Cywilnego w Kolbergu wymienia jeszcze Wiktorię Rakoty (zm. 12.09.1939), zapewne osobę związaną z wojskiem, ale być może nazwisko zostało zniekształcone.

Nastawienie gospodarki niemieckiej na zaopatrzenie frontu, było widoczne również w Kołobrzegu. Powstawały tu nowe zakłady, a istniejące przebranżawiały się. Zapotrzebowanie wojska, a potem także wojna totalna, wymusiła na niemieckim społeczeństwie wyłącznie jedno: obsługę wojny. Aby napędzać ten mechanizm, trzeba było zastępować mężczyzn, którzy walczyli na froncie. Siła robocza, tania i bezpretensjonalna w założeniu, zaczęła trafiać z okupowanych krajów. W Kołobrzegu, założono komanda i obozy pracy. Obóz rosyjski znajdował się nad Parsętą. Jeńcy pracowali w fabryce amunicji, na kolei, w kołobrzeskiej cegielni oraz w porcie. Działał także obóz jeńców włoskich. Jeńcy pracowali w fabryce amunicji. Duży obóz pracy mieścił się przy ul. Bałtyckiej. Przebywali tam Polacy, średnio 800 osób. Więźniowie pracowali w firmie „Motoren- und Maschinenbau H. Borowski”. Kolejny obóz mieścił się przy ul. Budowlanej. Przebywało tam przeciętnie 200 osób, pracujących w różnych częściach miasta. Na terenie powiatu kołobrzeskiego, obóz pracy znajdował się również w Dygowie. Założono go w sierpniu 1944 roku. Mieścił się na terenie tartaku nad Parsętą. Przebywały w nim Polki przewożone po upadku powstania warszawskiego, średnio 30 kobiet pracujących w tartaku. Wszystkie obozy zostały zlikwidowane przez żołnierzy polskich.

Polacy, obok tego, że pracowali w zakładach działających na rzecz zaopatrzenia frontu, pracowali także w okolicznych gospodarstwach. Brak młodych mężczyzn, którzy walczyli i ginęli na froncie, był szczególnie odczuwalny w gospodarce. Tam, gdzie było to możliwe, braki te zastępowano lub uzupełniano poprzez kierowanie robotników przymusowych z Polski. Ich los był różny. Polacy nosili znaczek identyfikacyjny w postaci fioletowej litery „P” w ramce, na pomarańczowym tle. Wiemy, że większość polskich jeńców wojennych, już w 1940 roku zrzekła się tego statusu i została robotnikami przymusowymi. Status ten po prostu był korzystniejszy. Miało się więcej swobody, dostęp do lepszego jedzenia i traktowania. Robotnicy mieli również możliwość uczęszczania raz w miesiącu na nabożeństwa do katolickiego kościoła św. Marcina przy skrzyżowaniu obecnej ulicy Zwycięzców i Źródlanej. Z prośbą o taką możliwość, do władz niemieckich wystąpił proboszcz parafii – Gerhard Kunza (1898-1959). Aby robotnik mógł udać się do kościoła, musiał mieć zgodę od pracodawcy i pisemną przepustkę.

Wraz z rozpoczęciem oblężenia miasta 4 marca 1945 roku, polscy jeńcy podzielili los ludności cywilnej. Ukrywali się w różnych budynkach, to w kolegiacie, to w sanatoriach, to w schronach i piwnicach. Doskwierał im głód, ale przede wszystkim pragnienie. Zdobycie wody, której brakowało po uszkodzeniu przez Rosjan wodociągu w Kopydłówku, wymagało opuszczenia kryjówki, a to wiązało się z ryzykiem odniesienia rany, a nawet śmierci, co się zdarzało. Zdobywające poszczególne kwartały miasta Wojsko Polskie, ewakuowało Polaków na tyły i byli oni przemieszczani najczęściej w okolice Białogardu. Nie znamy pełnej listy poległych Polaków – cywilnych ofiar wojny. Ci, którzy są znani, zostali upamiętnieni lub pochowani w kwaterze „N” Cmentarza Wojennego.

Warto jeszcze podkreślić, że pod Kołobrzegiem wskazywane jest funkcjonowanie filii obozu koncentracyjnego. Chodzi o miejscowość Sophienwalde, po wojnie określaną jako Myszyna. Znajduje się ona na mapie w książce „Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945” z 1979 roku. Przez wiele lat, niektórzy badacze wskazywali, że była to filia Niemieckiego Obozu Koncentracyjnego Stutthof. Sprawę tę wyjaśnił jednak w tym samym roku Mirosław Gliński. Błąd polegał na tym, że podobóz Brusy i Dziemiany miał również nazwę Arbeitskommando Truppenübungsplatz „Westprussen” Sophienwalde. Tak Myszyna pod Kołobrzegiem zastąpiła miejscowość z województwa pomorskiego.

Po wojnie, przy kościele w Sarbii, stanął obelisk, który upamiętnia polskich robotników przymusowych pracujących niewolniczo na Ziemi Kołobrzeskiej w latach 1939-45.

Robert Dziemba
Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu

Bibliografia:
H. Kroczyński, Kołobrzeska Księga Poległych w drugiej wojnie światowej, Kołobrzeg 2005.
A. Sroga, Na drodze stał Kołobrzeg, Warszawa 1985.
R. Dziemba, Kościół katolicki w Kołobrzegu na tle przemian społeczno-politycznych w latach 1945-1990, Kołobrzeg 2006.
Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945, Warszawa 1979.
Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945, Warszawa 1988.
M. Gliński, Stutthof (1939-1945), Zeszyty Muzeum Stutthof w Sztutowie, 3, Wrocław 1979.

obóz kołobrzeg
obóz kołobrzeg
obóz kołobrzeg

reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama