„Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią im się płaci. Chwiejna waluta. Nie ma dnia, by ktoś wieczności swej nie stracił”
Wisława Szymborska

1 listopada ludzie przychodzą na cmentarze, aby zapalić znicze, powspominać, a kto woli - pomodlić się za zmarłych – najbliższych i przyjaciół. Zarówno dzień Wszystkich Świętych (1 listopada), jak i Dzień Zaduszny (2 listopada) od wieków miały ogromne znaczenie. Był to czas szczególny, bo nastawiony nie tylko na wspominanie, ale wręcz na osobiste doświadczanie kontaktu ze światem zmarłych. Szczególnie Zaduszki mają w Polsce długo tradycję. Już poganie wierzyli, że dusze po śmierci wędrują do krainy wiecznej szczęśliwości – Nawii (staropolska kraina wiecznego spoczynku), jednak kilka razy w roku powracają do świata żywych, a wtedy należy je godnie przyjąć.

Tego dnia tradycja nakazywała odwiedziny na cmentarzu i przygotowanie tam uczty dla zmarłych. Do rytuału należało również palenie ognisk na rozstajach i na samych cmentarzach. Ogień był ważny dlatego, że miał w zaświatach wskazywać zmarłemu drogę. Dzisiaj zapalany znicz jest pozostałością tamtej tradycji. Tyle, że dzisiaj palimy go jako symbol pamięci, nikomu już nie wskazujemy drogi. Przygotowywanie jedzenia w Zaduszki miało niezwykle znaczenie. Na wsiach zostawiano specjalnie przygotowane dania i nawet napoje wyskokowe dla zmarłych przy uchylonych drzwiach na noc. Dary często znikały, zapewne za sprawą zwierząt, co wzmagało wiarę w kontakt ze światem zmarłych. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu pieczono specjalny chleb zaduszny i wraz z innymi podatnymi potrawami zabierano go na cmentarz. Choć dziś ten zwyczaj budzi spore zdziwienie, normalną praktyką było wznoszenie zaduszkowych toastów na grobach bliskich.

Dobrze jest pamiętać o bliskich, ale dobrze też znać swoje tradycje, swoje korzenie. Dziś naszą polskość wypierają nowe święta i tradycje, jak choćby Halloween.
 
Dla mnie osobiście, jak dla większości z państwa, jest to czas odwiedzin bliskich, którzy odeszli. Jest to czas zadumy i refleksji o życiu, jego wartości i o przemijaniu. Tego dnia wszyscy spotykamy się w jednym miejscu. Chcemy coś zrobić dla naszych bliskich. I chociaż nie możemy cofnąć czasu, to możemy zrobić coś ważnego. Poza pamięcią o zmarłych i zapaleniu im świeczki, przy okazji wizyty na ich grobach, spacerując między alejkami możemy wrzucić grosik do puszki kwestujących wolontariuszy. Na kołobrzeskim cmentarzu po raz kolejny zbierane będą fundusze dla hospicjum. Może warto wziąć ze sobą symboliczny grosz, podzielić się nim  i wesprzeć to przedsięwzięcie. Niewątpliwie będzie to dobry uczynek.

Dariusz Zawadzki