Overcast Clouds

10°C

Kołobrzeg

28 marca 2024    |    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna
28 marca 2024    
    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

Temat kształtowania się struktur Wojska Polskiego w Kołobrzegu pod 1945 roku wciąż nie doczekał się kompleksowego opracowania, choć pojawia się już na niektórych konferencjach naukowych.


Po zakończeniu walk o miasto, po zakończeniu luzowania poszczególnych oddziałów, które udały się na odpoczynek za zachód od miasta, Kołobrzeg stopniowo zaczęły przejmować wojska radzieckie. Komendant wojenny miasta – płk Bobirenko, który miał swoją siedzibę w budynku przy ul. 1 maja, zarządzał do 31 maja 1945 roku, kiedy miasto przejęła administracja polska, na czele z pierwszym prezydentem Stefanem Lipickim.

15 grudnia 1945 roku w Kołobrzegu przy ul. Rybackiej powstała strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. Pierwszym dowódcą był kpt. Jan Mikoszewski. Być może wyda się to dziwne, ale przez najbliższe dwa lata był to jedyny oddział Wojska Polskiego w Kołobrzegu. Zastępca dowódcy był chorąży Seweryn Niemczyk. Oficerom tym podlegało 20 szeregowych. W tym czasie pojawiali się inni żołnierze, ale pochodzili oni najczęściej z luzowanych na stany pokojowe poszczególnych oddziałów. Przyjeżdżali, poszukując poległych w walkach o miasto kolegów.

W marcu 1945 roku przy poczcie odsłonięto pomnik poświęcony żołnierzom poległym w walkach o Kołobrzeg. Niedługo potem, miasto opuścili żołnierze radzieccy, co mieszkańcy przyjęli z dużym zadowoleniem. W zakresie dyslokacji wojsk polskich opieram się na artykule Tomka Łowkiewicza z portalu Twierdzakolobrzeg.pl (przeczytaj). 25 maja 1948 roku do Kołobrzegu dyslokowano ze Szczecina dwie jednostki artylerii 12. DP: 34. Pułk Artylerii Lekkiej, który miał stacjonować w koszarach przy ul. Szczecińskiej 2 oraz 15. Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej, który trafił do koszar przy ul. Koszalińskiej. Dowódcą 34. Pułku był mjr Antoni Kopyłowicz, który został jednocześnie pierwszym powojennym dowódcą Garnizonu Kołobrzeg, dodajmy: polskim dowódcą, bowiem do tej pory funkcję tę pełnili oficerowie radzieccy. Niestety, nie mamy zbyt wiele informacji na temat funkcjonowania tego pułku. Wszystko wskazuje na to, że w tym czasie na siedzibę dowództwa Garnizonu Kołobrzeg wybrano dawny pruski budynek aresztu garnizonowego przy ul. Szpitalnej, obecnie mieści się tam Zbór Świadków Jehowy. Do tej pory mieściła się tam jednostka Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (niedługo po wojnie była to siedziba Komisariatu Morskiego Milicji Obywatelskiej). H. Kroczyński podaje, że w latach 50-tych komenda garnizonu mieściła się w budynku nieistniejącej obecnie mleczarni przy ul. 1 Armii Wojska Polskiego, jednakże przeczą temu posiadane przez nas zdjęcia. Warto podkreślić, że nie ma również w ogólnie dostępnych materiałach informacji na temat powstania Marynarki Wojennej w Kołobrzegu. Według wspomnień Czesława Gawrońskiego, który służył w Kołobrzegu w latach 1947-48, MW zawitała nad Parsętę w 1947 roku. Zachowało się zdjęcie marynarzy, którzy brali udział w procesji Bożego Ciała w 1948 roku, publikowane u Jerzego Patana.

T. Łowkiewicz podaje stan zagospodarowania obiektów wojskowych w Kołobrzegu według stanu na dzień 25.10.1948 r. Wygląda to następująco:
- (1) Obiekty po zachodniej stronie ujścia Parsęty do morza
  (kompleks koszarowy (?) - później zajęty przez MW)
  (obiekt wolny )
- (6) ul. Szczecińska 2
  (dwa kompleksy koszarowe )
  (zajęte przez 34.Pułk Artylerii Lekkiej)
- (7) ul. Szczecińska
  ( kompleks koszarowy)
  (obiekt wolny)
- (9) ul. Koszalińska
  (kompleks koszarowy)
  (obiekt zajęty przez 15.dappanc)
- (10) ul. Artyleryjska (ul. Mazowiecka)
  (kompleks koszarowy na dwa bataliony piechoty)
  (obiekt wolny)
- (13) m. Zieniewo (Bagicz)
  (lotnisko)
  (kompleks zajęty przez Armię Radziecką)

Od 1949 roku Kołobrzeg zaczyna zapełniać się żołnierzami Wojska Polskiego. Jak podaje T. Łowkiewicz, 30 marca 1949 roku na postawie rozkazu ministra obrony narodowej dokonano przeformowania 8. DP na etat:
- 8. Zmotoryzowanej DP która w maju i czerwcu 1949 r. została przesunięta z okolic Łodzi na Pomorze Środkowe. Podporządkowano ją dowódcy nowo sformowanemu 1. KPanc. Jednocześnie, z jednostek 8. Zmotoryzowanej DP w Kołobrzegu dyslokowano:
- 34. Pułk Artylerii Lekkiej 8. Zmot DP, na ul. Koszalińską (przeniesiony z ul. Szczecińskiej)
- 15. Pułk Moździerzy, na ul. Stalina (obecnie ul. Mazowiecka) – pułk sformowany na nowo
- 91. Pułk Artylerii Przeciwpancernej, na ul. Szczecińską (sformowano go na bazie 20. Dywizjonu Artylerii Przeciwpancernej i 15. Dywizjonu Artylerii Przeciwpancernej).
To nie koniec zmian. Lata 50-te były rekordowe, jeśli idzie o napełnienie Kołobrzegu wojskiem. I tak:
- 12 czerwca 1950 roku zapadła decyzja o sformowaniu Ruchomego Warsztatu Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego Nr 2, przy ul. Koszalińska, a 91. Pułk Artylerii Przeciwpancernej przeformowano na nowy etat i podporządkowano bezpośrednio Dowódcy OW-II.
- 17 maja 1950 roku z Rogowa do Kołobrzegu dyslokowano 32. Pułk Zmechanizowany. Z kwestii ważniejszych, 34. Pułk Artylerii Lekkiej został przeformowany na 34. Pułk Artylerii Haubic.

Oczywiście, zmiany struktur Wojska Polskiego następowały wraz ze zmianą podejścia do obrony Polski i jej sojuszy obronnych w ramach Układu Warszawskiego. Pod koniec 1957 roku, stan jednostek Wojska Polskiego w Kołobrzegu wyglądał następująco:
- 32. Pułk Zmechanizowany - JW 1746 Kołobrzeg
- 103 .Dywizjon Artylerii Haubic 8. DZ
- 104. Dywizjon Artylerii Haubic 8. DZ
- 48. Szkolna Bateria Artylerii 8. DZ
- 39. Batalion Medyczno-Sanitarny 8. DZ
- 2. Dywizyjny Warsztat Uzbrojenia 8. DZ
- Dowództwo 3. Brygady Obrony Wybrzeża
- 15. Batalion Obrony Wybrzeża
- 18. Batalion Szkolny
- 54. Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej.

W dostępnej literaturze, nie zachowało się zbyt wiele zdjęć wojskowych z Kołobrzegu, a jeśli tak, obejmują one zasadniczo ilustracje uroczystości oficjalnych. Przypadkiem, Fundacji Historia Kołobrzegu udało się nabyć niemal 100 zdjęć z prywatnych zbiorów z okresu lat 50-tych w Kołobrzegu. Są one dostępne na portalu Twierdzakolobrzeg.pl. W tym miejscu zamieszczamy wybrane ilustracje, które zostały wykonane na tle ciekawych miejsc w Kołobrzegu. Widać na nich także elementy Kompanijnego Rejonu Umocnionego, budowanego w ramach 19. Baterii Artylerii Stałej, która sfortyfikowała kołobrzeskie wybrzeże, w obronie przed potencjalnym desantem wojsk NATO. Budowała trwała przez niema cale lata 50-te.

Na koniec, warto zacytować fragmenty wspomnieć Rudolfa Lisona, cytowanych przez Jerzego Patana w książce „Kiedy wszystko było pierwsze, Kołobrzeg 1945-1959”:
Z Bytomia, aż do miejsca postoju jednostki wojskowej, w której miałem służyć, eskortowało mnie dwóch uzbrojonych kaprali. Gdzieś w drodze do Poznania dowiedzieliśmy się, że jedziemy do jednostki zmechanizowanej w Kołobrzegu. Po około 30 godzinach jazdy pociągiem dotarliśmy 23 listopada 1954 roku (…). Prowadzono nas przez zniszczone, nieoświetlone miasto do koszar przy ul. Koszalińskiej. Pogoda deszczowa, ruiny sterczące w niebo i dwa lata służby wojskowej przed sobą, to nie były wesołe widoki. (…) Ulokowano mnie w kompanii, która nazywała się KTZ (kompania technicznego zaopatrzenia). Służyli tu sanitariusze i kierowcy wozów zaopatrzeniowych, mechanicy samochodowi i pisarze sztabu. Byli to wszystko ludzie nieuchwytni dla regulaminu wojskowego, którzy dysponowali informacjami o wszystkim, co się dzieje w jednostce i poza nią. (…) W Kołobrzegu, podczas mego pobytu, było bardzo mało ludności cywilnej. W niedzielę, jak wyszło na przepustki 3 procent żołnierzy z koszar, to miasto było przepełnione wojskiem różnego rodzaju. W czasie służby wojskowej nie widziałem planu miasta, chyba wtedy jeszcze nie istniał (istniał, opracowano go w 1950 r. – dop. RD). Trzeba było sobie zapamiętać punkty orientacyjne w ruinach, jak wieżę ciśnień, katedrę, basztę, pocztę, ratusz, dworzec i przyporządkować do nich w głowie przebieg ulic. Wtedy rozbierano Kołobrzeg. Tę pracę wykonywały także brygady kobiece. Czyszczone cegły ładowano na przyczepy i zawożono traktorami na dworzec towarowy. Żal mi było tych ciężko pracujących kobiet, często w niepogodę. Pod Kołobrzegiem było lotnisko radzieckie, gdzie szkolono pilotów. Z tego lotniska Rosjanie przyjeżdżali samochodami do rzeźni miejskiej po mięso, a do piekarni garnizonowej po chleb z czosnkiem, specjalnie dla nich pieczony. Handlowali przy tym różnymi rzeczami, które mogli kupować na lotnisku i których nie było w Polsce, przeważnie produkcji NRD”.

Historia Wojska Polskiego w Kołobrzegu wymaga dalszego opracowywania i popularyzacji. Niestety, polityka po 1989 roku spowodowała, że tak zwane, bowiem nigdy formalnie takiej nazwy nie nadano, Ludowe Wojsko Polskie postawiono na cenzurowanym. Tymczasem, jest to historia Kołobrzegu, a także ciekawa historia zimnej wojny. Fundacja Historia Kołobrzegu chce docierać do żołnierzy służących w okresie PRL w Kołobrzegu i zbierać pamiątki oraz wspomnienia z tego okresu. Uważamy, że zasługuje to na upamiętnienie.

Robert Dziemba

reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama